Rodzaje banków, ich funkcje i kryteria podziału

Współcześnie, większość ludzi nie wyobraża sobie codziennego funkcjonowania i rozliczeń bez założonego konta w banku. Konto bankowe umożliwia przechowywanie środków finansowych, szybkie wykonywanie przelewów do każdej osoby na całym świecie, kupowanie produktów przez internet i wiele innych. Co to jest bank, jakie istnieją rodzaje banków oraz jakie są funkcje banków komercyjnych? Sprawdźmy!

Co to jest bank?

Wielu z nas zastanawia się, co to jest bank i jak poprawnie go definiować? Otóż w ujęciu ekonomicznym, bankiem nazywa się instytucje, która pośredniczy w przepływie środków finansowych, pomiędzy uczestnikami transakcji gospodarczych.

Do uczestników tego rodzaju transakcji, zalicza się m.in.:

• państwo,
• podatników,
• pracodawców i pracowników,
• kupujących i sprzedających,
• producentów,
• odbiorców i wiele innych.

Definicje na temat tego, co to jest bank zupełnie inaczej przedstawia ustawa Prawo bankowe. Według tego aktu prawnego, bank to osoba prawna, która na podstawie odpowiednich zezwoleń wykonuje działalność gospodarczą. Działalność ta polega na przyjmowaniu depozytów, udzielaniu kredytów oraz innych czynności, które określają przepisy prawa.

Rodzaje banków w Polsce

System bankowy w Polsce, dzieli rodzaje banków na:

• bank centralny,
• banki operacyjne (inaczej – banki komercyjne) – w tym banki uniwersalne, banki wyspecjalizowane,
• banki państwowe,
• banki spółdzielcze,
• banki w formie spółek akcyjnych.

Polski system bankowy składa się z instytucji: stabilizujących, tworzących rynek oraz pomocniczych. Podział banków na bank centralny i bank komercyjny wynika właśnie z tego, do jakiego rodzaju instytucji one należą. Bank centralny jest instytucją stabilizującą, gdyż nadzoruje prawidłowe funkcjonowanie całego systemu bankowego. Natomiast jedną z instytucji tworzących rynek, jest właśnie bank komercyjny, który czerpie dochody z wykonywanych operacji.

Bank komercyjny – funkcje

Banki jako instytucje komercyjne, dążą do maksymalizacji zysków oraz zabezpieczenie środków. Jeżeli chodzi o funkcje banków komercyjnych, to pełnią one trzy podstawowe funkcje.

Oto funkcje banków komercyjnych:

• Funkcja kredytowa – polega na udzielaniu pożyczek i kredytów,
• Funkcja pieniężna – jest odpowiedzialna za tworzenie pieniądza bankowego,
• Funkcja lokacyjna – przyjmuje oszczędności i rezerwy.

Warto pamiętać, że funkcje banków komercyjnych często są zastrzeżone wyłącznie dla banków. Tak jest chociażby z usługami bankowymi, polegającymi na udzielaniu kredytów.

Podział banków na banki specjalistyczne

Bank specjalistyczny, inaczej nazywany wyspecjalizowanym jest instytucją, która kieruje swoją ofertę do wąskiego grona klientów, zainteresowanych konkretną usługą finansową.

Bank specjalistyczny to m.in.:

• banki inwestycyjne,
• hipoteczne,
• samochodowe,
• obsługujące giełdy papierów wartościowych,
• przemysłowe,
• rolne,
• regionalne.

Dzięki temu, że banki te skupiają się na świadczeniu usług konkretnego rodzaju, mogą zaoferować lepsze warunki, niż banki uniwersalne.

Banki inwestycyjne działają głównie w sektorze obsługi przedsiębiorstw. Oferowane przez banki inwestycyjne usługi, charakteryzują się długoterminowością, a także tym, że angażują duży kapitał. Banki inwestycyjne prowadzą także usługi z zakresu zarządzania i doradztwa finansowego. W niektórych przypadkach, ich aktywność może opierać się także na działalności maklerskiej, dealerskiej, akcjami, papierami dłużnymi, instrumentami pochodnymi etc. Zadaniem banków inwestycyjnych jest również zarządzanie funduszami np. emerytalnymi oraz inwestycyjnymi. Ze względu jednak na coraz większą aktywność banków komercyjnych, dochodzi do zacierania granic pomiędzy nimi, a bankami inwestycyjnymi.

Banki hipotetyczne, zajmują się udzielaniem kredytów na cele związane z budownictwem mieszkaniowym i gospodarczym. Dużą zaletą działalności banków hipotetycznych jest to, że udzielane przez nich kredyty są długoterminowe, a przy tym opierają się na stałym oprocentowaniu. Niejednokrotnie umożliwiają one również wydłużenie okresu kredytowania.

Kolejny rodzaj banków specjalistycznych – banki spółdzielcze, swoją działalnością przypominają banki uniwersalne. Działają one w formie spółdzielni, co zazwyczaj odbywa się na terenach wiejskich. 

W przypadku obowiązującego w Polsce podziału banków, najczęściej można spotkać się z bankami uniwersalnymi, które świadczą wszelkie usługi bankowe klientom masowym. 

Cechy usług bankowych

Według regulacji przyjętych w ramach dołączenia Polski do wspólnoty Unii Europejskiej, usługi bankowe powinny być ściśle zdefiniowanymi rodzajami czynności i aktywności instytucji bankowych. Usługi te, najczęściej występują w postaci umowy pomiędzy bankiem, a klientem. Specyficzny charakter usług bankowych sprawia, że charakteryzują się one takimi cechami jak: niematerialność, niejednorodność oraz rozciągłość. Jeżeli chodzi natomiast o główne cechy usług bankowych, to są nimi: zróżnicowanie, specyficzne preferencje oraz regulowanie mechanizmu rynkowego.